Sốt xuất huyết dengue: Các quan niệm chưa đúng về bệnh

I. Các quan điểm chưa đúng về bệnh sốt xất huyết dengue:

1. Về kiến thức:

     - Bệnh lây truyền từ người qua người:

       Trả lời: Bệnh sốt xuất huyết do virus dengue gây ra, trung gian truyền bệnh là muỗi vằn (tên khoa học Aedes aegypti). Bệnh không lây qua đường hô hấp, dịch tiết của người bệnh hoặc tiếp xúc trực tiếp.

     - Một người chỉ bị bệnh sốt xuất huyết 1 lần:

       Trả lời: Sau khi mắc bệnh sốt xuất huyết, cơ thể tạo ra kháng thể. Nhưng virus Dengue có đến 4 tuýp và đều có khả năng gây bệnh. Vì vậy những người sống trong vùng lưu hành dịch đều có thể bị bệnh sốt xuất huyết lại do nhiễm các tuýp virus khác, thậm chí bệnh có thể nặng hơn lần đầu.

     - Biểu hiện nặng duy nhất là chảy máu:

       Trả lời: Theo tên gọi của bệnh, nhiều người lầm tưởng chỉ khi bệnh có xuất huyết thì mới gọi là nặng, nếu không có thì là bệnh nhẹ. Thực ra, ngoài triệu chứng xuất huyết, bệnh còn có các biêu hiện nặng khác như tụt huyết áp, tổn thương các tạng của cơ thể, viêm não…

     - Khi sốt giảm hoặc hết sốt thì hết bệnh:

       Trả lời: Thông thường trong 3 ngày đầu người bệnh thường sốt cao, đau nhức toàn thân. Từ ngày 4 trở đi người bệnh không còn sốt cao nên tâm lý chủ quan, tuy nhiên đây lại là giai đoạn bệnh bắt đầu chuyển nặng như tụt huyết áp, chảy máu nhiều…

2. Về chăm sóc, theo dõi:

     - Cạo gió:

       Trả lời: Trong bệnh sốt xuất huyết, người bệnh dễ bị chảy máu hoặc bầm da do tình trạng rối loạn đông máu. Cạo gió làm vỡ các mạch máu tạo ra nhiều mảng bầm máu.

     - Không ăn uống đầy đủ:

       Trả lời:  nhiều người bệnh sốt xuất huyết thường đau bụng, tiêu chảy, ói nhiều nên nhịn ăn uống vì sợ rối loạn tiêu hóa nặng hơn. Điều này dẫn đến hạ đường huyết, rối loạn điện giải, co giật, dễ tụt huyết áp… Người bệnh nên uống nhiều nước, ăn đầy đủ, trẻ nhỏ có thể ăn thức ăn lỏng dễ tiêu, chia thành nhiều cử. Tránh thức ăn, nước uống có màu đen hoặc đỏ, vì sẽ khó phân biệt khi người bệnh ói máu hoặc tiêu phân có máu.

     - Dùng thuốc hạ sốt không đúng cách:

       Trả lời:  Paracetamol là thuốc hạ sốt phổ biến và khá an toàn trong bệnh sốt xuất huyết, nhưng vì tâm lý muốn hạ sốt nhanh nên người bệnh dùng thuốc hạ sốt dồn dập liên tục. Ở trẻ em, có khi cha mẹ vừa cho đồng thời thuốc uống lẫn thuốc nhét hậu môn. Khi quá liều Paracetamol dẫn đến ngộ độc, suy gan, rối loạn đông máu nặng hơn. Liều dùng cho trẻ em là 10 – 15 mg/kg/lần, mỗi lần uống cách nhau 4 – 6 giờ. Liều an toàn nên dưới 4g/ngày với người lớn và dưới 80mg/kg/ngày với trẻ em.

       Cũng lưu ý trong bệnh sốt xuất huyết, tuyệt đối không dùng thuốc Ibuprofen và Aspirin để hạ sốt vì 2 loại thuốc này dễ gây xuất huyết tiêu hóa, làm tình trạng bệnh thêm nguy kịch.

     - Ủ ấm quá mức:

       Trả lời: khi sốt cao, người bệnh có cảm giác lạnh run nên thường đắp mền, khiến khó thoát nhiệt làm cho sốt khó hạ. Trẻ em thì được cha mẹ quấn khăn ủ kỹ vì sợ con lạnh, sốt ngày càng cao có thể khiến trẻ bị co giật. Tốt nhất nên mặc đồ thoáng, lau nước ấm thường xuyên, ở trong phòng thoáng.

     - Tự dùng thuốc kháng sinh:

       Trả lời: kháng sinh không có tác dụng gì với bệnh sốt xuất huyết, vì đây là bệnh do virus gây ra. Người bệnh không nên có suy nghĩ cứ sốt là phải dùng kháng sinh, mà cần có ý kiến của bác sĩ.

     - Tự ý truyền dịch:

       Trả lời: đây cũng là quan niệm sai vẫn còn tồn tại của một bộ phận người dân. Việc tùy tiện truyền dịch không đúng cách sẽ dẫn đến phù, khó thở, thậm chí phù phổi, suy tim, nguy hiểm đến tính mạng. Truyền dịch chỉ nên thực hiện trong các cơ sở y tế và phải có sự theo dõi chặt chẽ.

II. Nhận biết biểu hiện nặng của bệnh:

       Khi có sốt, người bệnh nên đi khám bệnh để được chẩn đoán phù hợp, có bệnh sốt xuất huyết hay không. Tùy mức độ bệnh và kết quả các xét nghiệm, người bệnh có thể được hướng dẫn dùng thuốc, theo dõi và chăm sóc tại nhà. Bất cứ thời điểm nào trong ngày, cần nhập viện nếu có các biểu hiện sau:

       - Vật vã, bứt rứt hoặc lừ đừ, li bì.

       - Tay chân lạnh.

       - Đau bụng, nôn ói nhiều.

       - Chảy máu răng, máu mũi, ói ra máu, tiêu phân đen.

       Người bệnh sẽ được thăm khám, đánh giá mức độ nặng và xử trí phù hợp. Tránh tình trạng đến bệnh viện trễ dẫn đến tụt huyết áp quá lâu, mất máu quá nhiều, tổn thương đa cơ quan khó hồi phục.

 

BSCK1. Huỳnh Ngọc Thiện Vương

Bệnh viện Bệnh nhiệt đới

---------------------------------------

Nguồn: Bệnh viện Bệnh nhiệt đới