Rhinovirus

Rhinovirus (RV) là nguyên nhân phổ biến nhất của cảm lạnh thông thường. Chúng chủ yếu gây nhiễm trùng đường hô hấp trên nhưng cũng có thể gây nhiễm trùng đường hô hấp dưới. Nhiễm rhinovirus có thể gây ra các biến chứng như viêm tai giữa, viêm xoang, viêm phế quản mãn tính và các đợt cấp của bệnh lý đường hô hấp (ví dụ, hen suyễn). Mặc dù nhiễm rhinovirus xảy ra quanh năm, nhưng cao nhất là vào mùa thu và mùa xuân.

Các dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm trùng rhinovirus

Biểu hiện của nhiễm rhinovirus thường xuất hiện sau thời gian ủ bệnh từ 12-72 giờ và kéo dài 7-11 ngày, nhưng có thể lâu hơn. Các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm:

• Khô hoặc kích ứng mũi: Đây có thể là triệu chứng đầu tiên
• Đau họng hoặc kích ứng cổ họng: Triệu chứng ban đầu thông thường và gây khó chịu
• Chảy nước mũi, nghẹt mũi và hắt hơi: Nặng hơn trong vòng 2-3 ngày
• Nhức đầu
• Có cảm giác nặng tai & mặt 
• Mất khứu giác và vị giác
• Ho (30% số người bị nhiễm bệnh)
• Khàn tiếng (20%)
• Nôn mửa sau ho
• Khó chịu hoặc bồn chồn
• Sốt (ít gặp; khi có, thường là nhẹ)

Biểu hiện triệu chứng có thể khác nhau ở những độ tuổi khác nhau:

• Trẻ sơ sinh và trẻ mẫu giáo: Hay bị sốt, thường 38-39°C
• Trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi: Có thể chỉ bị tiết dịch mũi
• Trẻ em trong độ tuổi đi học: Thường bị nghẹt mũi, ho và chảy nước mũi

Kết quả thăm khám:

• Thường nhẹ hơn so với bệnh nhân mô tả
• Sốt ít gặp, nhưng sốt 38-39°C có thể gặp ở trẻ nhỏ
• Có thể bị chảy nước mũi, mũi bị xung huyết
• Dịch xuất tiết mũi có thể trong hoặc có mủ (vàng hoặc xanh)
• Niêm mạc mũi thường không có ban đỏ hay phù nề
• Hầu họng bình thường, không có ban đỏ, dịch tiết hoặc loét
• Các hạch (bạch huyết) ở cổ to nhẹ, không đau

Các biến chứng: 

• Viêm tai giữa
• Viêm xoang
• Viêm phế quản mãn tính
• Đợt cấp của bệnh lý đường hô hấp

Chẩn đoán nhiễm rhinovirus

Nếu các phát hiện từ bệnh sử kỹ lưỡng và thăm khám lâm sàng phù hợp với căn nguyên của virus và không có biến chứng nào được ghi nhận, thì hiếm khi cần tiến hành điều trị tích cực.

Các xét nghiệm thông thường như Công thức máu (CBC), đếm số lượng bạch cầu (WBC) , tốc độ lắng của hồng cầu (ESR) có rất ít giá trị. Do phải mất nhiều thời gian để có kết quả nuôi cấy dương tính, việc nuôi cấy vi rhinovirus hiếm khi được áp dụng trong trường lâm sàng. Xét nghiệm PCR các mẫu bệnh phẩm đường hô hấp có thể giúp ích để đánh giá những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch nặng.

Điều trị nhiễm rhinovirus

Nhiễm rhinovirus chủ yếu nhẹ và tự giới hạn; do đó, việc điều trị thường tập trung vào việc giảm nhẹ triệu chứng và ngăn ngừa sự lây lan và biến chứng từ người sang người. Các phương pháp điều trị chính gồm:

• Nghỉ ngơi
• Uống đủ nước
• Thuốc kháng histamine
• Thuốc thông mũi

Chăm sóc hỗ trợ thông thường khác cho cảm lạnh thông thường bao gồm:

• Khử trùng môi trường bằng các chất có chứa cồn-phenol
• Rửa tay
• Nâng nệm lên góc 45°
• Điều chỉnh nhiệt độ xung quanh dễ chịu và độ ẩm thích hợp (để giúp làm dịu và giảm tiết ở vùng niêm mạc mũi họng bị kích thích)
• Sử dụng thuốc nhỏ mũi bằng nước muối sinh lý
• Ngừng hút thuốc hoặc sử dụng rượu

Điều trị bằng thuốc

• Kết hợp NSAID và thuốc kháng histamine thường làm giảm nghẹt mũi.
• Thuốc thông mũi uống (pseudoephedrine) và thuốc thông mũi tại chỗ (oxymetazoline và phenylephrine) thường được sử dụng để giảm triệu chứng.
• Thuốc kháng histamine thế hệ đầu tiên, thuốc kháng cholinergic tại chỗ và ipratropium bromide làm giảm sổ mũi.
• Thuốc kháng histamine thế hệ thứ hai hoặc không có tác dụng an thần thường không làm giảm các triệu chứng của cảm lạnh thông thường.
• Corticosteroid không có tác động đến các triệu chứng cảm lạnh và thực sự có thể làm tăng sự nhân lên của virus.
• Ở người lớn, uống kẽm liều cao có thể giảm thời gian bị bệnh (ít nhất 75 mg kẽm nguyên tố mỗi ngày) và khi trong vòng 24 giờ sau khi bắt đầu có các triệu chứng cảm lạnh thông thường. Hiệu quả này không thấy ở trẻ em. 
• Trẻ em dưới 6 tuổi chỉ nên điều trị bằng thuốc giảm đau, thuốc giảm ho, thuốc thông mũi hoặc thuốc kháng histamine khi được bác sĩ kê toa và theo dõi.
• Cơ quan quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) khuyến cáo không nên sử dụng thuốc trị ho và cảm lạnh không kê đơn ở trẻ em dưới 2 tuổi.

Tóm lại, Rhinovirus là một loại virus thường gây ra bệnh cảm lạnh và nhiễm trùng đường hô hấp trên. Nhiễm trùng Rhinovirus rất dễ lây lan từ người sang người. Các triệu chứng của nhiễm trùng rhinovirus thường khởi phát trong vòng 12-72 giờ bao gồm đau họng, nghẹt mũi, chảy nước mũi, ho, khàn giọng, nhức đầu và kích ứng mũi. Sốt, khi xuất hiện, thường ở mức độ nhẹ. Các triệu chứng của nhiễm Rhinovirus thường kéo dài trong 7-11 ngày và tự hết. Điều trị bằng cách nghỉ ngơi, bổ sung nước và dùng thuốc làm thông mũi hoặc kháng histamine.

 

Ban Biên tập Y Khoa Online

--------------------

Nguồn: 

https://emedicine.medscape.com/article/227820-overview. Truy cập ngày 13/7/2021

https://www.medicinenet.com/rhinovirus/definition.htm. Truy cập ngày 13/7/202